0
0
Recensie
Jan Brueghel I – een uitmuntend tekenaar, heet de nieuwe tentoonstelling in het Snijders&Rockoxhuis. Het Antwerpse museum had de titel niet beter kunnen kiezen. De hoofdpersoon was inderdaad uitermate begaafd met de tekenpen, blijkt wel uit de getoonde werken op papier.
Tekst en foto’s: Evert-Jan Pol
Van alle artistieke Brueghels gaat de aandacht meestal vooral uit naar Pieter de Oude. Zoon Jan deed echter zeker niet onder voor zijn beroemde vader. Sterker nog: hij was een van de succesvolste Vlaamse kunstenaars in het eerste kwart van de zeventiende eeuw.
Hij schilderde uiteenlopende onderwerpen: van landschappen tot zeegezichten en van stillevens tot jachttaferelen. Ook mythologische thema’s ging hij niet uit de weg. Bovendien geldt hij als de uitvinder van het bloemstilleven.
Jan Brueghel I (1568-1625), ook wel Jan Brueghel de Oude genoemd, was tevens een zeer getalenteerd tekenaar. De ongeveer zeventig tekeningen in de tentoonstelling zijn stuk voor stuk juweeltjes. Met veel detail tekende de kunstenaar op relatief klein formaat prachtige voorstellingen, die zo’n vierhonderd jaar later nog niets aan verbeeldingskracht hebben verloren.
Bezoekers krijgen desgewenst een tablet mee, waarmee ze digitaal kunnen inzoomen op de tekeningen. Het is aan te raden dat te doen, want dan zie je kleine details nog beter. Zoals grassprietjes en huizen in de verte. Veel van Jan Brueghels tekeningen bevatten minuscule objecten aan de horizon, waarmee hij de illusie van diepte creëerde.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Diepte is ook te bespeuren in de tekening Landschap met wagens op een weg, die zeer terecht het campagnebeeld van de expositie is. Er is een scherp contrast tussen de gedetailleerd uitgevoerde wagen op de voorgrond en de vaag geschetste stad aan de einder. Een karavaan van door paarden voortgetrokken wagens is op weg naar die stad. In de verte zijn twee schetsmatige wagens zichtbaar.
Deze tekening valt ook op door de fantastische dynamiek. De menner op de wagen op de voorgrond gebruikt zijn zweep vol overtuiging in de hoop dat zijn paarden sneller gaan lopen. Hij is op achterstand geraakt en probeert de andere wagens te volgen. Snelle penseelstreken rechts onderlijnen de volle vaart van de wagen.
Zoals veel andere noordelijke kunstenaars maakte ook Brueghel een reis naar Italië. In tegenstelling tot menigeen die hem voorging had hij weinig aandacht voor de antieke sculpturen in dat land. Net als in Vlaanderen richtte hij zich ook in het zuiden op het landschap, zijn favoriete onderwerp
In Italië ontwikkelde hij samen met zijn vriend Paul Bril een nieuw soort boslandschap. Hij borduurde voort op de boslandschappen die zijn vader, Pieter Brueghel de Oude, had geschilderd. Maar hij gaf er zijn eigen draai aan. Boslandschap met een familie van beren, herten en andere wilde dieren is hier een goed voorbeeld van. In plaats van enkel een bos af te beelden, tekende hij ook open plekken waar ruimte was voor iets anders, zoals dieren en een kerk in de verte. Met deze nieuwe variant van het boslandschap zou hij tot diep in de zeventiende eeuw kunstenaars uit de Nederlanden beïnvloeden.
Zijn rivier- en dorpsgezichten konden zich eveneens op een grote populariteit verheugen. De levendige voorstellingen met schepen en allerlei mensen in verschillende situaties spraken velen aan. En inspireerden weer andere kunstenaars, onder wie Hendrick Avercamp en Brueghels eigen schoonzoon David Teniers de Jongere.
Het is voor het eerst dat een museum een tentoonstelling volledig wijdt aan de tekenkunst van Jan Brueghel I. Er zijn enkele schilderijen te zien, maar de tekeningen hebben de overhand. En terecht, want ze zijn prachtig. Dat vind ook de schrijver van dit artikel, iemand die normaal een sterke voorkeur heeft voor schilderkunst.
De expositie vindt plaats in het kader van het Bruegheljaar, waarin Vlaanderen en Brussel uitgebreid aandacht besteden aan de nalatenschap van Pieter Brueghel de Oude. Die kunstenaar overleed exact 450 jaar geleden. Door zich te richten op zoon Jan Brueghel de Oude geeft het Snijders&Rockoxhuis hier een originele en verfrissende draai aan.
Jan Brueghel I – een uitmuntend tekenaar, t/m 26 januari 2020 in het Snijders&Rockoxhuis, Antwerpen, België
Waardering: @@@@@@@@@@
Dit verhaal is geschreven naar aanleiding van een persreis naar Brussel en Antwerpen, verzorgd door Visit Flanders en NS Internationaal.
Lees ook: Madonna, Dulle Griet en spannende contrasten
Lees ook: Het jaar van Bruegel in Vlaanderen
