0
0
Bloemstillevens van Piet van Wijngaerdt (1873-1964) komen nog geregeld op veilingen onder de hamer. Volgens Stedelijk Museum Alkmaar doen deze werken echter geen recht aan zijn kunstenaarschap en aan de rol die hij heeft gespeeld in de ontwikkeling van het expressionisme. In een nieuwe tentoonstelling wil het museum het beeld van hem blijvend veranderen.
Als gevierd Amsterdams kunstenaar kreeg Van Wijngaerdt al in 1910 de ruimte in het Stedelijk Museum. En in de jaren 10 en 20 van de vorige eeuw verschenen er over hem meer publicaties dan over Piet Mondriaan, Jan Sluijters en Leo Gestel samen. Tegenwoordig is hij echter veel minder bekend dan zijn drie tijdgenoten.
Rond 1912-1913 maakte Piet van Wijngaerdt de ommezwaai naar het modernisme, onder invloed van de Franse kunstenaar Henri Le Fauconnier. Die had het manifest La sensibilité moderne et le tableau gepubliceerd. Daarin verwoordde hij precies wat Van Wijngaerdt zocht. Op zijn beurt publiceerde Van Wijngaerdt zijn ideeën over vernieuwing in de kunst in het boek Het Signaal.
Daarmee gaf hij het theoretische fundament aan het donkere, kubistische expressionisme dat verbonden is met de kunstenaarsplaats Bergen. Hij werkte zelf ook in die plaats. Dit maakt Van Wijngaerdt volgens het museum en gastconservator Renée Smithuis tot de grondlegger van de Bergense School.
De nieuwe kunst moest zich volgens Van Wijngaerdt onderscheiden door een grote mate van expressie, wat bereikt kon worden door een rijk spel van schaduwen en dissonanten, versterkte kleuren, lijnen en vlakken. Het doel was daarmee de zeggingskracht van het werk te verhogen, waarbij het onderwerp van ondergeschikt belang was.
In kunstenaarskringen verkondigde hij die opvatting graag. Schilder Arnout Colnot kon daarover meespreken. “’t zal zo rond 1906 zijn geweest dat ik samen met Filarski aan de rand van Amsterdam zat te schilderen. Ineens stond een man achter ons, bekeek ons werk heel nauwkeurig en zei: ‘Jongens je moet er wat meer vuur in doen’. We keken verbaasd op en herkenden toen Piet van Wijngaerdt.”
Piet van Wijngaerdt (1873-1964) – Grondlegger van de Bergense School, 24 november 2018 t/m 12 mei 2019 in Stedelijk Museum Alkmaar
