0
0
Recensie
Jean-Antoine Watteau was gefascineerd door kleding. In zijn kunst speelde die een belangrijke rol – zo niet de hoofdrol. Één soort jurk beeldde hij zo vaak af dat die naar hem werd vernoemd: robe à pli Watteau.
Tekst: Evert-Jan Pol
Een dergelijke japon met Watteau-plooi heeft een prominente plek in een tentoonstelling over de Franse kunstenaar in Teylers Museum. De fraaie achttiende-eeuwse jurk met bloemmotief heeft een stolpvormige onderzijde met diepe plooien. Als geen ander wist Watteau de structuur uit te drukken op papier.
Kleding was voor Watteau (1684-1721) het allerbelangrijkst in zijn kunst; andere details interesseerden hem minder. Dat blijkt vooral goed uit een tekening in rood en zwart krijt van een man uit het Franse departement Savoie. Bij zich heeft hij een rarekiek, een soort kijkkast. Op de tekening is de kast niet meer dan een schets, want daar ging het de kunstenaar niet om. De kledij van de man daarentegen is uiterst gedetailleerd.
Jonge vrouw op een chaise longue, ca. 1718, rood en zwart krijt, Fondation Custodia (collectie Frits Lugt), Parijs.
Liefhebbers van mode in de kunst komen in de tentoonstelling in Teylers Museum uitermate goed aan hun trekken. Getekend in slechts drie kleuren krijt (rood, zwart en wit) geven de zeer fraaie tekeningen een mooi beeld van wat mensen in de eerste decennia van de achttiende eeuw droegen. Mensen uit alle lagen van de bevolking, want Watteau beperkte zich niet tot voorstellingen van de rijken der aarde.
Studie van staande man: Portret van Nicolas Vleughels, ca. 1718-1719, rood krijt en grafiet, Städel Museum, Frankfurt am Main.
Behalve in statige huizen vond hij zijn modellen ook op straat en in het theater en het circus. Vooral in die twee amusementspaleizen kon hij zich natuurlijk helemaal uitleven. In de tentoonstelling hangt een mooie tekening van een pierrot. Met het ruim opgebrachte witte krijt wist Watteau heel effectief de schittering van het satijn op te roepen.
Uiteraard zijn er ook de nodige tekeningen (en ook enkele schilderijen) te zien van elegante dames. Want jurken – excuus, japonnen – moeten met al hun plooien voor Watteau zo’n beetje het Walhalla zijn geweest. De kunstenaar was een waar meester in het treffend verbeelden van stoffen: je kunt ze bijna aanraken.
Als de tentoonstelling zich tot deze ene zaal had beperkt, was ze meer dan geslaagd geweest. Volgens de plattegrond die de bezoeker meekrijgt, horen enkele andere zalen er echter ook nog bij, maar die voegen weinig tot niets toe.
In een van de ruimtes zijn prenten te zien uit de tijd van Watteau. Een ietwat vreemde keuze, omdat Watteau zelf nauwelijks prenten maakte. En het boekenkabinet, met prenten en boeken uit de periode van Lodewijk XIV, zou ook in het teken van de kunstenaar staan, maar de link is volkomen onduidelijk. Er wordt met geen woord over hem gerept.
Wel een zeer leuke aanvulling zijn de bijdragen van studenten van de Rietveld Academie. Zij maakten kleding geïnspireerd door Watteau. Uiteraard met veel plooien.
Watteau, t/m 14 mei in Teylers Museum, Haarlem
Waardering: @@@@@@@@@@
