0
0
Recensie
Ruim 300 werken schilderde Joos van Cleve tijdens zijn leven. Slechts enkele daarvan bevinden zich in Nederland. Heel bekend is de zestiende-eeuwse Antwerpse kunstenaar hier dan ook niet bij het grote publiek. Een kleine tentoonstelling in Museum Catharijneconvent geeft wat meer inzicht in deze succesvolle meester.
Door: Evert-Jan Pol
Ik vind de mini-expositie pas na een flinke zoektocht. Waarbij ik enkele Pieten van Sinterklaas tegen het lijf loop (“Nee, hier kunt u niet heen”). Een suppoost zorgt voor nog meer verwarring: “Volgens mij bent u een week te vroeg”. Uiteindelijk blijkt de presentatie ‘verstopt’ achter grote broer De heksen van Bruegel. Waar ik niet zocht, omdat daarvoor, in tegenstelling tot voor Joos van Cleve, een toeslag geldt.
De suppoost doelde met zijn opmerking op de presentatie van een boek over Joos van Cleve, die komende maandag plaatsvindt. Het museum stelde de tentoonstelling namelijk samen naar aanleiding van dat boek, Joos van Cleve, a Sixteenth-Century Antwerp Artist and His Workshop, door Micha Leeflang, conservator Middeleeuwen van het Catharijneconvent.
Zij deed onderzoek naar Van Cleve (ca. 1480-1540/41), die in zijn eigen tijd heel wat beter vindbaar was. Hij had een uitstekend handelsinstinct en genoot mede daardoor bekendheid in binnen- en buitenland. Hij mocht keizer Maximiliaan I van Oostenrijk en de Franse koning Frans I tot zijn klantenkring rekenen. Beiden lieten zich door hem portretteren. En vermogende buitenlandse verzamelaars kochten zijn werk.
Zijn succes viel ook andere kunstenaars op, zo blijkt uit de tentoonstelling. Zij lieten zich graag inspireren door de portretten, devotiepanelen en altaarstukken die Van Cleve en zijn ateliermedewerkers produceerden.
Maria met kind uit omstreeks 1525 is zo’n schilderij dat anderen als voorbeeld namen. Zo’n vijftien à twintig jaar later gaf een anonieme schilder, die in de kunstwereld nu Meester met de papegaai, heet er zijn eigen draai aan. Hij nam de zittende houding van de slapende Jezus over, maar spiegelde de voorstelling. Van Cleves zoon Cornelis, die het goedlopende atelier na zijn vaders dood voortzette, schilderde in 1550 ook een Maria met kind. De bleke huidskleur van de figuren doet vermoeden dat hij zich meer liet beïnvloeden door Italiaanse kunst.
Wie de expositie kan traceren, ziet een klein, maar boeiend overzicht van werk van Van Cleve en de kring rondom hem. De kandelaar uit een van de schilderijen, die in het echt opduikt (leuk detail), bewijst dat het museum – zoals vaker – veel aandacht heeft besteedt aan de presentatie. Nu alleen de vindbaarheid nog.
Rondom Joos van Cleve, t/m 5 juni 2016 in Museum Catharijneconvent, Utrecht. Het boek Joos van Cleve, a Sixteenth-Century Antwerp Artist and His Workshop, van Micha Leeflang is vanaf 24 november te koop in de museumwinkel.
Waardering: @@@@@@@@@@
